‘Hi there’
Op een prachtige vrijdagochtend komt James punctueel op het afgesproken tijdstip voor zijn ‘Walk of Life’. Het is fris in Amsterdam, en de oude stad ontwaakt langzaam uit haar slaap. Kletterend water klinkt op van het trottoir aan de overkant waar een café-eigenaar zijn straatje schoonspoelt. Ondanks dat James eerder zei dat hij deze ochtend geen zin had om van huis te gaan, is hij toch op komen draven. “Als je een afspraak maakt, moet je die nakomen.”
James begint te vertellen over zijn leven, terwijl hij ondertussen zo’n beetje iedereen die voorbijkomt op straat begroet. “Hi there!” zegt hij met een energieke lach. “Hey, how are you doing?” Het leidt tot vrolijke taferelen op straat en tovert een glimlach op mijn gezicht. Zijn vriendelijkheid en openheid maken de omgeving levendiger, en het is bijna alsof hij met zijn aanwezigheid licht brengt in de toch al zo zonovergoten dag.
Jeugd in Engeland
James is in 1972 geboren in een klein plaatsje in het zuidwesten van Engeland. Hij groeide op in een gezin met een broer en een zus, en hij heeft een stiefzuster uit de relatie van zijn Ierse moeder met een andere man. Zijn vader, een Nederlandse zeeman die veel van huis was, had een eigen sleepboot en sleepte boorplatforms in de wateren bij Saoedi-Arabië. Hoewel de tijd die zijn vader thuis doorbracht beperkt was, was het altijd gezellig wanneer hij er was. Hij nam leuke spelletjes mee van zijn reizen en nam James en zijn broer en zus mee op bezoek naar Nederland om familie te zien.
Tot zijn negende jaar kende James een fijne jeugd, maar dat veranderde drastisch toen zijn ouders gingen scheiden. De kinderen woonden bij hun moeder en stiefvader. Als oudste voelde James zich verantwoordelijk voor zijn jongere broer en zus en hij kwam voor ze op als er ruzie was in huis. “Ik was altijd de zondebok. Hij haatte mijn verdomde guts,” merkt hij bitter op. Gedurende deze jaren sprak zijn stiefvader nooit een positief woord tegen hem, wat het gevoel versterkte dat hij nooit goed genoeg was. Door de scheiding verhuisde het gezin naar een andere stad, en James had enorme moeite om zich aan te passen. Vrienden maken viel hem zwaar, en hij voelde zich vaak eenzamer dan ooit. Zijn stiefvader merkte dat James sterker begon te worden en beschouwde hem als een bedreiging. Dit leidde ertoe dat James op zijn zestiende het huis verliet en zich bij het leger aansloot.
Op uitzending naar Irak en Bosnië-Herzegovina
Zijn avontuur in het leger bracht hem naar Irak in het kader van de eerste Golfoorlog. “In the middle of fucking nowhere, alleen maar zand,” vertelt hij met een sombere blik. James heeft daar zes maanden in de woestijn gezeten, en de ervaringen die hij opdeed maakten blijvende indruk op hem. Toen hij terugkwam, was hij getraumatiseerd. “Omdat men dacht dat ik combat experience had, werd ik naar Bosnië-Herzegovina gestuurd” James had voor drie jaar getekend, maar omdat hij onder de achttien was toen hij tekende, moest hij nog anderhalf jaar in het leger. Het was een verschrikkelijke tijd in Bosnië. Hij probeerde de ellende die hij daar zag en meemaakte zoveel mogelijk weg te stoppen, maar pijn kan je niet zo gemakkelijk negeren. Hier begon James zijn alcoholgebruik toe te nemen; het werd een manier om de traumatische ervaringen te verdoven en het dagelijkse leven te ontvluchten. Dit was ook het moment dat zijn levenslange vlucht in middelen is begonnen.
Een schat aan ervaring en kennis
Toen James klaar was in het leger, stond hij er alleen voor in de maatschappij. Hij had geen idee hoe hij verder moest. In het leger werd alles voor hem geregeld: zijn geld, zijn eten, alles. Wat je in het leger leert, is dat je, als je een probleem hebt: “you improvise, you adapt, and you overcome.” Dus dat deed hij. Hij vertrok naar Europa en liftte naar Italië, Frankrijk en bleef een jaar in Griekenland, in Athene.
“Ben je ooit in Griekenland geweest?” vraagt hij mij hij met glinsterende ogen. “De Parthenon, het Amfitheater… oh, je moet daar naartoe! Het is de geboorte van de beschaving.” Het verbaast me hoe uitgebreid James kan praten over dit onderwerp. Zijn passie en diepgang maken elke conversatie boeiend en leerzaam. Maar niet alleen over zijn verleden, ook over andere onderwerpen heeft hij een schat aan kennis. Van geschiedenis tot politiek, zijn inzichten zijn altijd intrigerend en geven me het gevoel dat er veel meer te leren valt. Het is duidelijk dat zijn levenservaringen en zijn nieuwsgierigheid naar de wereld om hem heen hebben bijgedragen aan de wijsheid die hij deelt.
Vader worden maar verdriet om de kinderen
Wanneer we bij de Condomerie in de Warmoesstraat aankomen, komt het gesprek onvermijdelijk op seksualiteit en relaties. James had één langdurige relatie van acht jaar met een Nederlands-Israëlisch meisje, waaruit twee kinderen zijn geboren. Dit was ook hoe hij uiteindelijk in Nederland belandde. Maar als hij over zijn kinderen praat, is de pijn weer zichtbaar in zijn ogen. Van de ene op de andere dag was zijn vriendin vertrokken, en hij heeft zijn kinderen nooit meer teruggezien. Het is een hoofdstuk in zijn leven dat nooit compleet lijkt te zijn. Eenzaamheid lijkt als een rode draad door zijn leven te lopen.
Muziek geeft vreugde en vrijheid
James heeft na achttien jaar wachten eindelijk een huisje gekregen van het Leger des Heils. Hij woont er graag en voelt dat hij eindelijk een plek heeft waar hij kan zijn. Zijn dagen slijt hij o.a. met het bezoeken van de dagbesteding in de Bijlmer, waar hij graag komt en met gelijkgestemde mensen kan praten.
Toch is het leven niet zonder uitdagingen; James moet nog steeds wat ‘hosselen’ hier en daar om zijn dagelijkse portie dope te scoren. Het is een moeilijk evenwicht, maar hij probeert de controle te behouden. Muziek is wat hem op de been houdt en plezier in zijn leven brengt. “Als ik wakker word, ga ik spelen,” zegt hij met een glimlach. Muziek is voor hem een ontsnapping, een manier om de dagelijkse stress van het leven iets draaglijker te maken. In de noten en de ritmes vindt hij een moment van vreugde, een gevoel van vrijheid waar hij zo hard voor heeft moeten vechten om te ervaren.
Walk of James, Amsterdam 4 oktober 2024
Omwille van privacyredenen is ‘James’ een pseudoniem. De echte naam en identiteit zijn bekend bij Walk of Life.
